Từ đây nhìn xuống
Bên ngoài là cửa hàng. Người dân ở đây không cần ngược ra phố. Có nhẽ hết thảy đã chìm vào lãng quên. Ngoại ô là một xã nằm men bờ sông Đà. Tán cây tỏa bóng mát lối đi lên thềm nhà cao với những bậc xi măng đã hoen rêu. Tôi nạm lục trong trí tưởng một ngôi nhà xưa cũ.
Chính sự hoang vu. Mỗi con ngòi. Doanh nhân ngược bến lên đây sinh sống. Nước đã lặng. Lặng đến tơ tưởng. Dọc theo con đường ấy tôi bắt gặp ngòi Thia hoang dã. Nếp nghĩ của tổ sư xưa mạch lạc như đường nét phong thủy.
Qua ngòi Thia là đò bến Bún. Ruộng mùa này đang để ải. Lại có bao thứ hàng hóa. Bao thợ thuyền. Tiếng lợn dụi mõm trong chuồng. Quán xá ở đây là những căn nhà bé nhỏ nép dưới lùm cây. Không bị cái ồn ã của cầu cảng làm thay đổi. Bên trong vẫn là vườn cây ao cá. Nhưng. Bên lề cỏ hoa đồng nội vẫn trổ bông tím biếc khiến bước chân người khách từ phố thị thêm ngỡ ngàng để rồi cứ đi tiếp mãi như đang bị hút hồn bởi vẻ hoang vu.
Có điều gì đó rất xa. Dựng nhà. Dòng suối là một chứng tích cho sự sinh thành văn hóa lấy xử sự với tự nhiên mà kiến lập cái ăn. Ảnh minh họa. Đổi họ. Bến sông cổ xưa và quan yếu nhất đã góp phần giữ lại cho ngoại ô nếp sống cựu truyền. Ngoài bến Bún để mảnh đất này lặng lẽ xanh tươi như một chốn "đào hoa nguyên kí" không có tuổi.
Chỉ dăm bước chân lại đã thấy chàng trai trẻ đang loay hoay sửa chiếc lồng bẫy lên đồi bẫy chim rừng. Mười năm có phải là chỉ mới hôm qua đâu mà đất ngoại thành vẫn bình yên thế? đô thị còn rất trẻ nhưng ngoại ô chưa kịp già đi trong tâm não mỗi người. Người con gái ấy đã xuống thuyền theo chồng về dưới dưới xuôi từ ngày ấy. Dòng nước hiền hòa bé nhỏ được bản mường giữ gìn vẫn nguyên dòng xanh trong mà không bọ vùi lấp bởi cái ngẫu nhiên của thành phố hóa.
Chính bến sông này là nơi giao thiệp. Như muốn thay tên. Con sông từng biến những quà đồi xanh tươi ven đất cổ Hòa Bình thành những hòn non bộ.
Chỉ qua một quèn sông phù sa đặc sánh. Rừng vẫn hẹn sông. Con đường nhựa bé nhỏ men theo đồi vắng đã có những thửa ruộng xinh xinh vỗ về rét mướt. Một sinh khí làng quê đôn hậu. Đổi trác đặc biệt nhất. Nắng cuối thu êm ả lọt qua kẽ lá điểm những chấm sáng trên thềm nhà yên ắng. Không bị nhịp sống thương trường lấy đi nếp sinh hoạt bình dị quê mùa.
Nết ăn ở của người đường xuôi ngược bến đò lên làm sang phố mới. Đồi rừng để lại một dư vang văn hóa đa tầng của đất Yên Mông này. Và để rồi. Con ngòi chắt từng giọt nước rơi từ lá rừng tìm ra sông mà hợp lưu nhưng lại như thể đang ngược sông đưa nước vào rừng thẳm. Cố giấu đi quá cố trên thượng nguồn hiểm ác mà làm thân với bờ bãi trung du.
Tôi được nghe kể: Xưa. Thật lạ. Vào phố chợ chợt gặp bác thợ già đang cặm cụi đóng thuyền. Có lẽ sẽ chẳng có ở đâu sự mộc mạc đến từ một nhịp sống chậm dãi và hiền hòa như chốn này. Ở đâu có ruộng là ở đó có sự yên ấm lạ lùng của một đời sống nông nghiệp. Đàn gà mải kiếm mồi nhao ra ngoài mặt đường nhựa.
Cái mặc. Vắng lặng đã thành một phép thanh lọc những thói thường chợ búa. Mộc mạc. Tên một người con gái gắn với loài hoa mọc bên thềm nhà. Đứng từ chiếc cầu bê tông trên ngòi nhìn xuống cả một dải đồi chợt gợi cho ta nghĩ tới cái mạch sống.
Lặng đọng ngoài cầu ngòi Thia. Lập làng của người Việt xưa. Ai chợt nao lòng nhớ quê hương thì vẫn còn đấy một lối đi về…. Lại như chưa hề thay đổi. Thời kì như ngừng trôi. Dòng sông thoáng hiện rồi ngại ngùng xuôi về phía Trung Hà nhưng vẫn không quên gửi lại vị gió mát lành cho vườn tược.
Con đường độc nhất ấy được định danh bằng một tấm bảng gỗ viết sơn trắng. Bóng cây như cũng chững lại trên mép sân gạch mộc lát nghiêng mà khắc nghi một dấu chân ai từng để lại.
Nhưng. Con đường nhỏ xuống đến khu phố nhỏ mươi hàng quán. Nhưng. Con sông hung tợn trong tùy bút Nguyễn Tuân đã từng a tòng với Thủy Tinh dâng nước lên núi Tản.
Trăm thứ hoa trái xuống thuyền về xuôi.
